5. Sınıf Türkçe Anıttepe Yayıncılık Dumlupınar Savaşı Metni Sayfa 46, 47, 48, 49, 50, 51

[AdminAdmin]

5. Sınıf Türkçe Anıttepe Yayıncılık Dumlupınar Savaşı Metni Sayfa 46, 47, 48, 49, 50, 51 

HAZIRLIK ÇALIŞMALARI

1. Araştırmanız sonucunda belirlediğiniz ******’e ait veciz sözleri arkadaşlarınızla paylaşınız.
Türk vatanı bir bütündür, parçalanamaz.”
” Vatanın her karış toprağı, vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça terk edilemez”
”Vatanımın toprağı temizdir; elimi ve elimizi kirletmez!..”
“Türklerin vatan sevgisi ile dolu göğüsleri, düşmanların melun ihtiraslarına karşı daima bir duvar gibi yükselecektir”
“Yurt toprağı, sana herşey feda olsun. Kutlu olan sensin.”
2. ******’e “Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!” sözünü söyleten gelişmeler nelerdir? Arkadaşlarınızla tartışarak belirleyiniz.
Cevap: Mustafa Kemal’in Dumlupınar’da kazandığı Taarruz Savaşı ve elde ettiği Zafer sayesinde artık hedef İzmir’in kurtarılması olacak bu yüzden de Hedefiniz Akdeniz’dir diyecektir.

1. ETKİNLİK

“Dumlupınar Savaşı” metninin ders kitabınızdaki görsellerini inceleyiniz. Metnin görsellerinden hareketle içeriğini tahmin ediniz. Tahminlerinizi aşağıya yazınız.
Metinde Kurtuluş Mücadelesi’nde kahramanlık yapan halkımız, Mustafa Kemal ve Silah arkadaşlarının onurlu mücadelesi anlatılıyor olabilir.

2. ETKİNLİK

a) Okuduğunuz metinde geçen bazı kelimeler, harfleri eksik olarak verilmiştir. Sözlük anlamından hareketle eksik harfleri örnekteki gibi tamamlayarak kelimeleri belirleyiniz.
1. Bir devletin silahlı kuvvetlerinin tümü.
Cevap: Ordu
2. Bir halkın üzerinde yaşadığı, kültürünü oluşturduğu toprak parçası, vatan.
Cevap: Yurt
3. Yıpratmak amacıyla doğrudan doğruya silahlı veya silahsız bir eylemde bulunma, hücum.
Cevap: Taarruz
4. Belirli bir davranışta bulunmaya zorlayıcı söz, buyuru, emir.
Cevap: Buyruk
5. Askerlerin savaşta vurulmamaları ve rahat ateş edebilmeleri için kazılmış, üstü açık hendek.
Cevap: Siper
6. Savaşta ele geçen düşman, esir.
Cevap: Tutsak
7. Bir yeri ele geçirme.
Cevap: İlhak
8. Bir akarsu veya deniz kıyısında doldurularak yapılmış, gemilerin indirme bindirme veya yükleme boşaltma yapabileceği yer.
Cevap: Rıhtım
9. Şen olma durumu, şetaret.
Cevap: Şenlik
b) Bu kelimelerden üç tanesini seçerek cümle içinde kullanınız.
1- Sakarya Savaşı’nda ordumuz büyük bir zafer kazanmıştır.
2- Dedem askerdeyken teröristlerin eline düşerek tutsak olmuş.
3- Yarın şehrimizin kurtuluş şenlikleri başlayacak.

3. ETKİNLİK

a) Aşağıdaki cümlelerde koyu yazılan deyimlerin anlamlarını, cümlenin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi boş bırakılan yerlere yazınız.
Eli silah tutan herkes orduya alındı.
Cevap: Yani savaşabilecek herkes kastedilmektedir.
Yunan siperlerini yıldırım gibi aşıyordu.
Cevap: Çok hızlı bir şekilde anlamına gelmektedir.
Düşman neye uğradığına şaşırmıştı.
Cevap: Afallamak..
Fakat bu yangınlar kimsenin umrunda bile değildi.
Cevap: Kimsenin ciddiye almaması, ilgilenmemesi
Halk sokaklara dökülmüş, şenlik içinde kurtarıcısını selamlıyor, Mehmetçikleri çiçek yağmuruna tutuyordu.
Cevap: İsyan etmek ya da gösteri yapmak için sokaklara çıkmak
Gün ağarırken verdiği buyrukla görülmemiş bir taarruz başladı.
Cevap: Güneş çıkarken, tan yeri vaktinde.
b) Deyimlere yönelik tahminlerinizi deyimler sözlüğünden kontrol ederek bu deyimleri cümle içinde kullanınız.
• Tarlalara inen domuzları kaçırmak için köydeki eli silah tutan herkes toplandı.
• Freni boşalan kamyon yıldırım gibi ağaca çarptı.
• Sınavdan zayıf aldığını öğrenince neye uğradığını şaşırdı.
• Acıkan kedinin miyavlamaları umurunda bile olmadı.
• Mahalleli sokaklara dökülüp kanalizasyon kokusu protesto etti.

4. ETKİNLİK

Aşağıdaki kelimeleri zıt anlamları ile birlikte örnekteki gibi cümlede kullanınız.
küçük – büyük
Bayram kutlamalarına büyük küçük herkes katıldı,
düşman: Dosta güven, düşmana korku saldık.
savaş: Savaşlar son bulsun, insanlık barışla huzur bulsun.
erken: Derse geç kalacağız, biraz erken kalkalım mı?
sonra: Önce bize, sonsa size gidelim.
gelmek: Bizimle gelmek mi istiyorsun yoksa onlarla gitmek mi?
ileri: Çok ileri gittin, biraz geri gel.
girmek: O sınıfa girmekte çıkmakta zor.

5. ETKİNLİK

Aşağıdaki sorulan “Dumlupınar Savaşı” metnine göre cevaplayınız.
1) Sakarya Savaşı’ndan sonra neden büyük bir savaş hazırlığı yapılmıştır?
Cevap: Düşmanı yurttan tamamen atmak için yapılmıştır.
2) Gazi Mustafa Kemal, harekât planını nerede ve kimlerle hazırlamıştır? Planı hazırlamadaki kararlı tutumunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Cevap: Fevzi Çakmak ve İsmet İnönü gibi ileri gelen komutanlarla harekat planını hazırlamıştır. Plan hazırlamadaki kararlı tutumunu, ******’ün büyük bir lider olması olarak değerlendiriyorum.
3) Anadolu toprakları düşman işgalinden ne zaman kurtulmuştur?
Cevap:  30 Ağustos 1922 tarihinde kurtulmuştur.
4) Gazi Mustafa Kemal, askerlerine hangi emri vermiştir?
Cevap:  “Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!” emrini vermiştir.
5) Metinden hareketle dönemsel ve toplumsal yapıyla ilgili hangi çıkarımlarda bulunabilirsiniz? Metinden örnekler vererek açıklayınız.
Cevap:  O dönem ordu için asker ihtiyacı vardı. Bu nedenle eli silah tutan herkes orduya alındı. Milli Mücadele gizlilik içinde yürütülüyordu. Bu nedenle Mustafa Kemal, 23 Ağustos 1922 günü gizlice Konya’ya gitti. Halk düşmana karşı büyük bir mücadele içerisindeydi. Tek düşünceleri düşmanın vatanlarını terk etme

6. ETKİNLİK

Metni özetleyiniz. Özetinizde metni okuma sürecinde işaretlediğiniz yerlerden yararlanabilirsiniz.
Cevap: Mustafa Kemal’in Sakarya Savaşı sonrası düşmanı tamamen yurt topraklarından temizlemek için giriştiği mücadele anlatılır. Ardından kimlerle taarruz planını yaptığı hamleleri ve sonuçta elde ettiği zaferden sonra askerlere hangi yeni hedefi işaret ettiği anlatılır. İzmir’i kurtardıktan sonraki durum özetlenerek metin bitirilmiştir.

7. ETKİNLİK

Okuduğunuz metinle ilgili üç soru hazırlayınız. Hazırladığınız soruları arkadaşlarınıza sorunuz.
Mustafa Kemal kiminle planı hazırlamıştır?
Anadolu İnsanı Mustafa Kemal’i nasıl karşılamıştır İzmir’de?
Mustafa Kemal ile ilgili hangi özellikleri metinden çıkarabilirsiniz?

8. ETKİNLİK

Millî Mücadele yıllarında yaşamış olsaydınız vatanımızın düşman işgalinden kurtulması için neler yapardınız?” konulu hazırlıklı konuşmanızı arkadaşlarınızla paylaşınız.
Konuşmanızı yaparken dönemin şartlarını, insanların duygularını, yaşadıklarını ve değer yargılarını göz önünde bulundurunuz.
VATAN AŞKIM

Vatan için canımızı, kanımızı ,malımızı her şeyimizi hiç tereddüt etmeden vermek feda etmek bizim vatana olan borcumuzdur.

Vatan gibi kutsal hiç bir şey yoktur. Çünkü insanın vatandan daha değerli hiç bir şeyi yoktur. İnsan vatanını bir kez kaybetmeye görsün o zaman anlıyor vatan için ölmenin ne olduğunu.
Milli Mücadele döneminde yaşayan biri olsaydım cepheye cephane taşır, cephede savaşır, yaralılara müdahale eder kısacası ne gerekiyorsa yapmaya çalışırdım. Hatta vatanım için canımı bile feda etmekten çekinmezdim.

9. ETKİNLİK

a) Metinden alınan aşağıdaki cümlede altı çizili kelimeler niçin büyük harfle başlamıştır?
Mustafa Kemal. 23 Ağustos 1922 günü, gizlice Konya’ya gitti.
b) Aşağıdaki paragrafta büyük harflerin yazımı ile ilgili yanlışlıklar yapılmıştır. Yanlış yazılan kelimeleri işaretleyiniz.
İstanbul’da 23 mayıs 1919 günü ve İzmir’in işgal edildiği 15 mayıs’tan beri geçen dokuz gün içinde İstanbul’da gerçekleştirilen dördüncü açık hava toplantısı olan Sultan Ahmet mitingine Kadınlı erkekli iki yüz bin Kişinin katıldığı belirtilmektedir. Doktor sabit bey’in yanında Halide Edip de konuşmacıdır.
Cevap: Çünkü Türkçe’de özel adlar, belirli gün ve hafta adları ile şehir adları büyük harfle başlar.

10. ETKİNLİK

Dumlupınar Şehitliği’ni ziyarete gittiğinizi düşününüz. Şehitlerimize duygu ve düşüncelerinizi ifade eden bir mektup yazımz.
Ey Şanlı Şehitlerim.
Kahramanlıklarınızı okuyorum. Derslerimizde zaferlerinizi dinliyoruz. Yaşımın küçük olmasına rağmen sizin vatan için verdiğiniz mücadele beni çok derinden etkiliyor. Sizin gibi kahramanların torunları olduğumuz için gurur duyuyorum.
Yazdığınız destanları okuyoruz. Kiminizin küçük yaşta, yokluk içinde, doğru düzgün cephaneniz olmadan kendinizi ateşin ortasına atıp vatanımızı kurtarmışsınız. Kiminizin ise arkasında gözü yaşlı anneler, çocuklar bırakmış. Kiminiz sırtınızda yüklerle kilometrelerce yol gidip cepheye mermi, erzak taşımış, bütün malınızı mülkünüzü feda etmişsiniz.
Size çok ama çok teşekkür ederim. Sizin sayenizde bayrağımız altında, düşman esareti olmadan özgürce yaşayabiliyoruz. Sizin sayenizde korkmadan ekmeğimizi yiyebiliyoruz. Sizin sayenizde başımız her daim dik. Sizin sayenizde düşman bir daha bize saldırmaya cesaret edemiyor.
Ömrümün sonuna kadar adınızı her yere taşıyacağım ve her zaman gururlanacağım.

BİR SONRAKİ DERSE HAZIRLIK

1. Çanakkale Savaşı ile ilgili şiirler araştırınız. Beğendiğiniz bir şiiri ezberleyiniz.
ÇANAKKALE ŞEHİTLERİ
Bomba şimşekleri beyninden inip her siperin
Sönüyor göğsünün üstünde o arslan neferin.
Ölüm indirmede gökler, ölü püskürmede yer,
O ne müthiş tipidir, savrulur enkazı beşer.

Boşanır sırtlara, vadilere, sağnak sağnak.
Kafa göz, gövde, bacak, kol, çene, parmak, el ayak
Vurulup, tertemiz alnından, uzanmış yatıyor,
Bir hilal uğruna yarap ne güneşler batıyor.
 
Ey bu topraklar için toprağa düşmüş asker
Gökten ecdat inerek öpse o pak alnı değer.
Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsın?
Gömelim gel seni tarihe desem sığmazsın.
M.Akif ERSOY
2. Nusrat Mayın Gemisi hakkında bilgi toplayınız.

Nusret, Malatya Arapgirli Cevat Paşa’nın emriyle Osmanlı Donanması ve Türk Deniz Kuvvetleri’nde hizmete giren mayın dökücü gemi. Asıl ismi Nusrat olan ama zamanla Nusret olarak kullanılan gemi, 1911 yılında Almanya’nın Kiel şehrinde kızağa çekildi ve 1913 yılında Osmanlı Donanması’na katıldı.

Nusrat Mayın Gemisi 3 Eylül 1914’te Çanakkale’ye gelmişti. Almanya’da özel şekilde mayın dökme gemisi olarak inşa edilmiş bu tekne dar alanlarda kolayca manevra yapabiliyor ve az su çektiğinden mayın alanları üzerinde güvenle dolaşabiliyordu. Ancak Osmanlı Devleti’nin mali sorunları ona boğazı mayınlayabilmesi için gerektiği miktarda mayın bulamıyordu. Çanakkale boğazında zaten önceden boğazı kesecek şekilde döşenmiş mayın hatları bulunmaktaydı.

3. www.kultur.gov.tr adresinden yararlanarak Çanakkale’ye sanal bir gezi düzenleyiniz. İzlenimlerinizi not alınız.