5. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları SDR DİKEY YAYINCILIK

Paz Şub. 06, 2022 1:51 pm

Bina inşaatı esnasında duvarlar gaz beton ya da tuğla ile örüldükten sonra duvar, demir ızgaralarla kaplanmalıdır.

Demir ızgaralar, bina kolonlarına ve duvardaki tuğla ya da gaz betonlara tutturulmalıdır.

Tuğlalar, ızgara demirine tutunacak şekilde üretilmelidir.

Projenin Malzeme, Maliyet ve Zaman Açısından Değerlendirilmesi

Projenin gerçekleşebilmesi için gerekli malzemeler; yeni bir teknoloji ile üretilen çok pahalı, zor bulunan malzemeler değildir. Günümüzde inşaatlarda kullandığımız malzeme- lerden oluşmaktadır.

6.

Ünite

İnsan ve Çevre

Projenin gerçekleşebilmesi için inşaatta demir sarfiyatı artmaktadır. Bununla birlikte ko- lonlara ve tuğlalara tutturulması da ekstra bir maliyet oluşturacaktır. Ancak unutulmamalı ki hiçbir şey insan hayatından daha değerli değildir.

Projenin gerçekleşebilmesi, binaların inşaat süresini uzatacaktır.

Projede Karşılaşılan Sorunlara Karşı Çözümler Üretelim

1. Projede karşılaşılan en önemli sorun maliyetin ve inşaat süresinin artması sorunudur. Bunları en aza indirgemek için neler yapılabilir?

Proje Maketi Aşamasında Gerekli Malzemeler

Yaklaşık 20*20*20 cm boyutlarında koli, tel parçaları (1 m), pense, makas

Tasarla ve Sun

Yaklaşık beşer adet kibrit kutusunun ortasından çift sıra tel geçirelim. Bu şekilde kibrit kutularından bir duvar maketi yaparak bunu, mukavva üzerine yapıştıralım.

Elimizde yeterince kutu varsa bu işlemi dört tarafı çevrili bir ev maketi yapana kadar sürdürelim.

Aynı ev maketini tel kullanmadan yapalım.

Yaptığımız ev maketlerinin sağlamlığını kontrol ederek hangisinin daha dayanıklı oldu- ğunu tespit edelim.

Projenin Değerlendirilmesi: Yapılan çalışmalar öğretmenin vereceği ya da kitap sonunda yer alan proje değerlendirme ölçeği ile değerlendirilir.

Siz de Yapın: Sizler de benzer basamakları takip ederek aşağıdaki konularla ya da sizin seçtiğiniz başka bir konu ile ilgili projeler geliştirebilirsiniz. Projelerinizi yıl sonunda düzenle- yeceğiniz Bilim Şenliği’nde sergileyiniz.

Bir yanardağ modeli yaparak yanardağların zararlarından nasıl korunabileceğimizle ilgili bir proje geliştirebilirsiniz.

Şehirlerimizde ya da köylerimizde sel baskınlarını önlemeye yönelik bir proje geliştire- bilirsiniz.

Heyelan riski olan yerlerde heyelan oluşumunu önlemeye yönelik ne gibi çalışmalar yapılabileceği ile ilgili bir proje geliştirebilirsiniz.

6. ÜNİTE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI

İnsan ve Çevre

6.

Ünite

Aşağıdaki cümleleri okuyarak doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.

(…) Biyoçeşitlilik, doğadaki besin kaynaklarını artırır.

(…) Bilinçsiz avlanma, biyoçeşitliliği azaltan bir faktördür.

(…) Zirai ilaç kullanımı biyoçeşitliliği artırır.

(…) Deprem başladığı anda, koşarak evi terk etmeliyiz.

(…) Ekonomik nedenlerle bazı bitkilerin toplanması biyoçeşitliliği azaltan bir faktördür.

(…) Orman yangınları insan faaliyetleri sonucu oluşmaz.

(…) Bilinçsiz avlanma, çevre sorunu değildir.

(…) Eğimli arazide belirli bir kütledeki toprak tabakasının, aşırı yağışlar nedeniyle ze- mininin kayması ile birlikte yer değiştirmesine heyelan denir.

(…) Geri dönüşüm, çevre kirliliğini azaltır.

(…) İnsanlar çevreye verdikleri zararın bedelini kendileri ödemektedir.

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere, kutucuklarda verilen sözcüklerden uy- gun olanı yazınız.

duyarsız

duyarlı

bilinçsiz avlanma

deprem

artıran

azaltan

volkan

yasalarla

panda

mamut

sel

sağlık

Şehirleşme, biyoçeşitliliği bir faktördür.

Yer kabuğunun yapısında oluşan sarsıntılara denir.

Nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan canlılara örnek olarak

verilebilir.

Nesli tükenen canlılara örnek olarak verilebilir.

Çevre kirliliğinin oluşmasındaki genel sebep, insanların olmasıdır.

Ekonomik değeri için balıkların yumurtlama döneminde avlanmasına ........................

denir.

Yer kabuğunun altında yer alan lavların yeryüzüne çıktığı yere denir.

Toprağı belirli bir süre için tamamen veya kısmen su altında bırakan ani, büyük ve düzensiz su akıntılarına denir.

Hava kirliliği insanlarda sorunlarına yol açmaktadır.

Çevre kirliliğinin azaltılmasında devlet önlem alabilir.

6.

Ünite

İnsan ve Çevre

Aşağıda verilen çoktan seçmeli sorularda doğru seçeneği işaretleyiniz.

Bazı canlı türlerinin isimleri aşağıdaki gibi verilmiştir.

Mamut

Panda

Moa kuşu

Çita

Bu canlılardan hangisinin ya da hangilerinin nesli tükenmiştir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) I, II, III ve IV

BİYOÇEŞİTLİLİĞİN FAYDALARI

Ekosistemlerin ve biyolojik çeşitliliğin sağladığı imkânlar, insan yaşamı için son derece önemlidir. Biyoçeşit- liliği oluşturan hayvan ve bitki türleri; tarım, hayvancılık, ba- lıkçılık, eczacılık, ormancılık, tıp ve sanayi alanlarında temiz hava ve su sağlanması için kullanılmaktadır. Biyoçeşitliliği sağlayan hayvan ve bitki türlerine ait çeşitliliğin fazla olduğu

bir ülkede, biyoçeşitlilik ülke için ekonomik kazanç sağlamaktadır. Biyoçeşitlilik, ekosistemi

dengede tutarak dünyamızı yaşanabilir bir hâle getirmektedir. İnsanların sağlığını ve çevreyi ekosistemler desteklemektedir.

Yukarıda verilen metni okuyan öğrencilerden hangisinin yorumu yanlıştır?

Süleyman: Çevre kirliliği, biyoçeşitliliği olumsuz yönde etkiler.

Zehra: İhtiyacımız olan temiz havayı ve suyu biyoçeşitlilik sayesinde karşılayabiliriz.

Mustafa: Biyoçeşitlilik, ekosistemi dengede tutar.

Meryem: Hayvan ve bitki türlerinin fazla olması biyoçeşitliliğin zenginliğini gösterir.

Biyoçeşitliliği azaltan faktörlere örnek olarak aşağıdaki durumlar verilmiştir.

Bilinçsiz avlanma

Makineli tarım yapma

Depremler

Baraj kurma

Bu faktörlerden hangisi ya da hangileri insan kaynaklı bir olumsuzluk değildir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) II ve III D) I ve IV

Aşağıdaki canlıların hangisinin nesli, tükenme tehlikesi ile karşı karşıyadır?

A) Koyun B) Serçe C) İnek D) Kelaynak

İnsan ve Çevre 6.

Ünite

Aşağıdakilerden hangisi çevre sorunlarının çözümü için yapılması gereken faaliyetler arasında yer almaz?

A) Ağaç dikmeye önem vermek B) Orman içine yerleşim yeri kurmak

C) Plastik atıkları ayrı toplamak D) Bitmiş pilleri toplamak

Bir ekosistemdeki biyoçeşitliliğin yıllara göre değişimi yanda- ki gibi verilmiştir.

Bu ekosistemle ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

I aralığında, ekosistemde daha çok yağış görülmüş olabilir.

II aralığında, ekosistemdeki bitki örtüsü azalmış olabilir.

I aralığında, ekosistemde doğal afetler çok etkili olabilir.

II aralığındaki değişim, sanayi atıklarının artması sonucu oluşmuş olabilir.

Aşağıdaki bilgilerden hangisi nesli tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan bir canlı için yapılacaklar arasında yer almaz?

O canlının avlanmasının yasaklanması

Türü tehdit eden canlıların avlanması

Yavrularının koruma altına alınması

Yaşam alanlarının koruma altına alınması

Aşağıdakilerden hangisi orman yangını oluşturabilecek bir sebep değildir?

Cam kırıklarının ormanlık alanda bırakılması

Sigara izmaritlerinin ormanlık alana atılması

Piknik ateşinin tam söndürülmemesi

Kemirgen hayvanların ağaçları kemirmesi

Aşağıdakilerden hangisi ormanlara zarar veren insan faaliyetlerinden biri değildir?

Yerleşim yeri açmak için ağaçların kesilmesi

Arı kovanlarının ormanlık alanlara yerleştirilmesi

Keçi gibi hayvanların ormanlık alanda otlatılması

Piknik ateşinin söndürülmesinin unutulması

Aşağıda yer alan çevre felaketlerinden hangisinin nedeni insan faktörü değildir?

Bilinçsiz ağaç kesimi nedeniyle orman alanlarının azalması

Bilinçsiz avlanma sonucu balık türlerinin azalması

Dolu yağışı sonucu bitkilerin zarar görmesi

Plansız kentleşme sonucu şehir içinde oluşan seller

Biyoçeşitlilik

I II

1800 1900 2000

Yıl

6.

Ünite

İnsan ve Çevre

Aşağıdaki önlemlerden hangisi deprem olmadan önce yapılması gerekenler arasında yer almaz?

Deprem sigortası yaptırmak

Devrilme riski olan eşyaları sabitlemek

Deprem çantası hazırlamak

Evin içinde güvenli bir noktada beklemek

Aşağıda, deprem oluşumu ile ilgili bir görsel verilmiştir.

Görselde verilen numaralı yerlere yazılması gereken kavramlar, hangi seçenekte doğru bir şekilde verilmiştir?

1

2

3

A) Fay

Deprem bölgesi

Fay hattı

B) Fay hattı

Deprem bölgesi

Fay

C) Fay

Fay hattı

Deprem bölgesi

D) Fay hattı

Fay

Deprem bölgesi

Aşağıdakilerden hangisi sel felaketine karşı alınacak bir önlem olamaz?

Ağaçlandırma yapılması

Dere yataklarının değiştirilmemesi

Nehir yataklarına yakın yerlere yerleşim yeri kurulmaması

Evlerin sağlam zeminlere inşa edilmesi

Aşağıdakilerden hangisi doğal afetlere örnek olarak verilemez?

A)Volkan patlamaları B)Kasırgalar C)Trafik kazaları D)Heyelanlar

2

3

1

İnsan ve Çevre 6.

Ünite

EĞLENEREK ÖĞRENELİM

Aşağıdaki kavramları bulmaca kutusunda bularak bu kavramların üzerini çiziniz. Kalan harfleri soldan sağa birleştirerek aşağıdaki şifreyi bulunuz.

BİYOÇEŞİTLİLİK, DİNOZOR, İNCİR, PANDA, AYÇİÇEĞİ, HAZAR KAPLAN, DOĞA KELAYNAK, KUTUP AYISI, ALA GEYİK, MOA KUŞU, KARDELEN, SEL, SAFRAN, FAY HATTI, GERİ DÖNÜŞÜM, PAMUK, HABİTAT, EROZYON, DEPREM, ATIK, İNSAN, EKOSİSTEM

B

S

A

M

O

A

K

U

Ş

U

Ğ

L

I

K

İ

N

C

İ

R

L

K

A

R

D

E

L

E

N

Y

I

A

T

I

K

B

P

A

M

U

K

İ

R

O

Y

K

U

T

U

P

A

Y

I

S

I

A

E

Ç

A

L

A

G

E

Y

İ

K

Ş

E

A

M

R

E

İ

H

A

Z

A

R

K

A

P

L

A

N

O

Ş

H

Ç

İ

S

A

F

R

A

N

N

D

O

Z

İ

A

Ğ

A

E

K

O

S

İ

S

T

E

M

Y

T

B

G

E

R

İ

D

Ö

N

Ü

Ş

Ü

M

O

L

İ

Y

P

I

K

D

İ

N

O

Z

O

R

N

İ

T

O

A

D

O

Ğ

A

D

E

P

R

E

M

L

A

R

N

U

F

A

Y

H

A

T

T

I

Y

İ

T

A

D

L

A

Y

Ç

İ

Ç

E

Ğ

İ

I

K

E

L

A

Y

N

A

K

M

İ

N

S

A

N

Ünite

Elektrik Devre Elemanları

7. ÜNİTE

Ünitenin Amacı

Bu ünitede farklı elektrik devrelerindeki pil ve lamba sayısını değiştirerek bu değişimin devre üzerindeki etkilerini keşfetmeniz, devre elemanlarını sembollerle göstererek devre şe- ması çizmeniz, devre şemalarının ortak bilimsel dil açısından önemini kavramanız, çizdiğiniz devreleri kurmanız ve çalıştırmanız amaçlanmaktadır.

DEVRE ELEMANLARININ SEMBOLLERLE GÖSTERİMİ VE DEVRE ŞEMALARI

BASİT BİR ELEKTRİK DEVRESİNDE LAMBA PARLAKLIĞINI ETKİLEYEN DEĞİŞ- KENLER

PİL

ELEKTRİK DEVRE ELEMANLARI

Elektrik Devre Elemanları 7.

Ünite

Öğrendiklerimiz

Elektrikli araç gereçleri, kullanıldığı elektrik kaynaklarına göre sınıflandırmayı,

Elektriğin güvenli kullanılması için dikkatli olunması gerektiğini,

Basit elektrik devresini oluşturan devre elemanlarını ve bunların işlevlerini,

Evde ve okuldaki elektrik düğmelerinin ve kabloların birer devre elemanı olduğunu öğ- rendik.

Öğreneceklerimiz

Devre elemanlarını sembollerle göstererek devre şeması çizimini ve çizilen devrelerin kurularak çalıştırılmasını,

Farklı elektrik devrelerindeki pil ve lamba sayısını değiştirerek bu değişimin devre üze-

rindeki etkilerini öğreneceğiz.

7.

Ünite

Elektrik Devre Elemanları

DEVRE ELEMANLARININ SEMBOLLERLE GÖSTERİMİ VE DEVRE ŞEMALARI

Konu/Kavramlar: Devre elemanlarının sembolleri, devre şemaları

Anahtar

Ampul

Pil

İletken tel

Görselleri verilen devre elemanlarını kullanarak elektrik devresi kurabilirsiniz. Kurduğunuz bu devreyi kâğıt üzerinde göstermeniz istenirse bu durum devreyi kurmaktan daha çok zama- nınızı alacaktır. Devre elemanlarını çizerken hem zorlanırız hem de çok doğru bir çizim ortaya koyamazsak devreyi yanlış gösteririz. Bilim insanları elektrik devrelerinin gösteriminde karşı- laşılan bu zorluğu aşmak için bütün ulusların kabul ettiği ortak bilimsel bir dil geliştirmişlerdir. Buna göre, her bir devre elemanı, kolay şekilde çizilebilen bir sembolle gösterilmiştir. Aşağıda- ki tablo, devre elemanlarını ve bunların sembollerini göstermektedir.

Tablo: Elektrik devre elemanlarının adı, resmi ve sembolü

Devre elemanları

Resmi

Sembolü

Pil

Ampul

Anahtar

Açık Kapalı

İletken tel

Elektrik Devre Elemanları 7.

Ünite

1

Şimdi, bu devre sembollerini kullanarak ve devre şemalarına bakarak basit elektrik devre- leri oluşturalım.

Etkinlik

DEVRE ŞEMASINA BAKARAK ELEKTRİK DEVRESİ OLUŞTURUYORUM

Hangi Malzemeler Gerekli?

1,5 V’luk pil (3 adet)

Pil yatağı

Duy ve ampul (4 adet)

Anahtar

İletken tel

Etkinlik Nasıl Yapılacak?

Sınıf mevcuduna ve malzeme durumuna göre gruplar oluşturalım.

Verilen devre şemasına bakarak elektrik devresini oluşturalım.

Kurduğumuz devreyi çalıştıralım.

Farklı sayıda pil ve ampul kullanarak farklı devre şemaları çizelim.

Çizdiğimiz bu devre şemalarına bakarak elektrik devrelerini kuralım.

Kurduğumuz devreyi çalıştıralım.

Oluşturduğumuz devre şemasındaki ampul, pil ve anahtar sayısını değiştirmeden sıra- lamasını değiştirerek aynı devreyi yeniden çizelim ve kuralım.

Kurduğumuz devreyi çalıştıralım.

Sonuçları Değerlendirelim

Aşağıda verilen Genel Ağ adresinden, elektrik devre elemanları ve devre şemalarını gös- teren animasyonları inceleyelim.

Adres: https://ders.eba.gov.tr/ders/proxy/VCollabPlayer_v0.0.796/index.html#/main/curriculumResour

ce?resourceID=c0c82de8a2f9e014bc5012ecd35082c3&resourceTypeID=3&loc=10&showCurriculumPat

h=false (Genel ağ tarayıcısından www.eba.gov.tr adresi üzerinden giriş yapınız.)

İzleyelim-Öğrenelim

Çizdiğiniz devre şemalarında ampul, pil ve anahtarı farklı bir sıralama ile kurduğunuzda oluşan devreyi bir önceki ile karşılaştırınız.

7.

Ünite

Elektrik Devre Elemanları

+

– + –

Elektrik devresi şemasına bakarak elektrik devresini kurabileceğimiz gibi, devreye bakarak şemayı da çizebiliriz.

Günlük yaşamımızda kullandığımız bazı araç ve gereçler üzerinde basit elektrik devreleri yer almaktadır. Örneğin iki pil ile çalışan bir el fenerinde, devre şemasını ve el fenerinde oluş- turulan devreyi aşağıdaki gibi gösterebiliriz.

Elektrik devrelerinde anahtar, devreyi açıp kapamaktadır. Günlük yaşamımızda televizyon, bilgisayar, saç kurutma makinesi gibi elektrikle çalışan araçlarda, çok çeşitli yapıda anahtarlar kullanılmaktadır.

Elektrikli araçlardaki anahtar çeşitleri

Kendimizi Değerlendirelim 7.1

Elektrik Devre Elemanları 7.

Ünite

Aşağıda şeması verilen elektrik devresini yine aşağıda verilen devre araç gereçlerini kullanarak oluşturunuz. Devre elemanları arasındaki bağlantıları doğru bir şekilde çiziniz.

+

–

+

–

+

–

İki adet özdeş ampul ve pil içeren bir elektrik devresinin devre şemasını çiziniz. Aynı devre elemanları ile farklı bir devre daha kurabilir misiniz? Devre şemasını çizerek gösteriniz.

+ – + –

7.

Ünite

Elektrik Devre Elemanları

BASİT BİR ELEKTRİK DEVRESİNDE LAMBA PARLAKLIĞINI ETKİLEYEN DEĞİŞKENLER

Konu/Kavramlar: Pil sayısı, lamba sayısı

Anahtar

Pil

Pil yatağı

İletken kablo

Ampul

Duy

Basit elektrik devresi

Etkinlik

PİL SAYISI AMPUL PARLAKLIĞINI DEĞİŞTİRİR Mİ?

Görsel 1

2

Hangi Malzemeler Gerekli?

1,5 V’luk pil (3 adet)

Pil yatağı

Duy ve ampul

Anahtar

İletken tel

Basit bir elektrik devresinin; ampul, pil, iletken tel ve anahtar ile oluşturulduğunu biliyoruz. Bu araçları kullanarak kurduğumuz elektrik devresinde, ampul, pilde bulunan enerjiyle ortamı aydınlatmaktadır. Peki, devredeki pil sayısını artırırsak ampulün parlaklığı nasıl değişir? Ampul parlaklığı ile ilgili tahmininizi birlikte test edelim.

Elektrik Devre Elemanları 7.

Ünite

Görsel 2 Görsel 3

Etkinlik Nasıl Yapılacak?

Sınıf mevcuduna ve malzeme durumuna göre gruplar oluşturalım. Aşağıdaki tabloyu defterimize çizelim.

Bir adet ampul ve iki pilden, Görsel 1’deki gibi basit bir elektrik devresi kurarak ampul parlaklığını gözlemleyelim.

Basit elektrik devresine, Görsel 2’deki gibi bir pil daha bağladığımızda, ampul parlaklı- ğının nasıl değişeceğini tahmin edelim. Tahminimizi tabloya kaydedelim.

Görsel 2’deki devreyi kurup çalıştırarak tahminimizi test edelim.

Benzer şekilde, elektrik devresine Görsel 3’teki gibi bir pil daha ekleyelim. Devre anah- tarını kapattığımızda ampul parlaklığının değişimi ile ilgili tahminimizi tabloya kaydedelim.

Görsel 3’teki devreyi çalıştırarak tahminimizi test edelim.

Ampulün yaydığı ışık miktarını örnekteki gibi sembolik olarak çizelim.

Devreye bağlı pil sayısı

Tahminim

Deney sonucu

Ampullerin yaydığı ışık

1 pil

..............................

..............................

2 pil

..............................

..............................

3 pil

..............................

..............................

Sonuçları Değerlendirelim

Bir elektrik devresinde pil sayısı ile ampul parlaklığı arasında nasıl bir ilişki vardır? Açık- layınız.

7.

Ünite

Elektrik Devre Elemanları

+ – + –

+ – + – + –

+ –

Kurduğumuz elektrik devrelerinde ampullerin ışık vermesini sağlayan enerji, pillerden elde edilmektedir. Aynı ampulü iki pil ile yaktığımızda, bir pilli devreden daha parlak bir ampul ya- karız. Yani pil sayısını artırmak, ampul parlaklığını artıran bir faktördür. Dolayısıyla devredeki pil sayısını görseldeki gibi artırdığımızda, ampul parlaklığı daha da artmaktadır. Ancak her ampulün belirli bir dayanıklılığı vardır. Eğer devreye daha fazla pil bağlanırsa ampul bozularak kullanılmaz hâle gelir. Bu durum, ampul patlaması olarak ifade edilir.

Etkinlik

AMPUL SAYISI ARTARSA AMPUL PARLAKLIĞI DEĞİŞİR Mİ?

Görsel 1

Etkinlik Nasıl Yapılacak?

Sınıf mevcuduna ve malzeme durumuna göre gruplar oluşturalım. Tabloyu defterimize çizelim.

Bir adet ampul ve üç pilden oluşan Görsel 1’deki elektrik devresini kurarak ampul par- laklığını gözlemleyelim.

3

Hangi Malzemeler Gerekli?

1,5 V’luk pil (3 adet)

Pil yatağı

Duy ve ampul (3 adet)

Anahtar

İletken tel

Peki, devredeki pil sayısını sabit tutup ampul sayısını artırırsak ampul parlaklığı nasıl deği- şir? Bu konudaki tahmininizi test etmek için bir etkinlik yapalım.

Elektrik Devre Elemanları 7.

Ünite

Görsel 2 Görsel 3

Elektrik devresine, Görsel 2’deki gibi bir ampul daha bağladığımızda ampul parlaklığı- nın nasıl değişeceğini tahmin edelim. Tahminimizi tabloya kaydedelim.

Görsel 2’deki devreyi çalıştırarak tahminimizi test edelim.

Benzer şekilde, elektrik devresine Görsel 3’teki gibi bir ampul daha ekleyelim. Devre anahtarını kapattığımızda ampul parlaklığının değişimi ile ilgili tahminimizi tabloya kaydede- lim.

Görsel 3’teki devreyi çalıştırarak tahminimizi test edelim.

Ampulün yaydığı ışık miktarını örnekteki gibi sembolik olarak çizelim.

Devreye bağlı ampul sayısı

Tahminim

Deney sonucu

Ampullerin yaydığı ışık

1

................

................

2

................

................

3

................

................

Sonuçları Değerlendirelim

Bir elektrik devresinde ampul sayısı ile ampul parlaklığı arasında nasıl bir ilişki vardır?

Açıklayınız.

7.

Ünite

Elektrik Devre Elemanları

Elektrik devrelerinde ampul, elektrik enerjisinin harcandığı devre elemanıdır. Ampul sayısı arttıkça ampul parlaklığı azalmaktadır. Aynı enerji ile iki ampulü yaktığımızda, bir ampul ya- narkenki parlaklığı elde edemeyiz. Ampul sayısı arttıkça ampul parlaklığı azalır. Bu durumu aşağıdaki gibi gösterebiliriz.

Bilimsel bir bilgi, bilimsel süreç becerileri kullanılarak doğrulanır. Bilimsel süreç becerileri; gözlemleme, sınıflama, ölçme, önceden kestirme, verileri kaydetme, verileri kullanma ve model oluşturma, verileri yorumlama, sonuç çıkarma, değişkenleri belirleme, değişkenleri değiştirme ve kontrol etme, hipotez kurma ve yoklama, deney yapma becerilerini içerir. Yukarıda elektrik devresinde ampul parlaklığını etkileyen değişkenleri tespit ederken gözlem yaptık, tahminler- de bulunduk ve tahminlerimizi test ettik. Tahminlerimizi test ederken değişkenleri değiştirme becerisini kullandık.

Bilimsel bir bilgiyi test ederken yapılan değişikliklerden etkilenen değişken bağımlı değiş- kendir. Sayısı ve miktarı isteğimize göre artırılıp azaltılan değişken ise bağımsız değişkendir. Deneyde bağımsız değişken artırılıp azaltılırken diğer değişkenlerin sabit tutulması gerekir. Sabit tutulan değişken ise kontrol edilen değişken olarak adlandırılır. Yaptığımız etkinliğin bağımlı, bağımsız ve kontrol edilen değişken tablosu aşağıdaki gibidir.

Tablo: Bağımlı, bağımsız ve kontrol edilen değişken tablosu

Bağımlı değişken

Bağımsız değişken

Kontrol edilen değişken

1. Etkinlik

Pil sayısı ampul parlaklığını değiştirir mi?

Ampul parlaklığı

Pil sayısı

Ampul sayısı

2. Etkinlik

Ampul sayısı artarsa ampul parlaklığı değişir mi?

Ampul parlaklığı

Ampul sayısı

Pil sayısı

Yapılan etkinlikler sonucunda görüldüğü gibi bir elektrik devresinde ampul parlaklığı, dev- reye bağlanan pil sayısı ile doğru orantılıdır. Aynı şekilde, ampul parlaklığı, devreye bağlanan ampul sayısı ile ters orantılı bir şekilde değişmektedir.

Kendimizi Değerlendirelim 7.2

Elektrik Devre Elemanları 7.

Ünite

Özdeş pil ve ampullerden oluşturulan aşağıdaki devrelerle ilgili verilen soruları, noktalı yerlere devrenin bulunduğu kutunun numarasını yazarak cevaplayınız.

1. Hangi devrelerde bulunan ampuller yanmaz? ..............................................................

2. Hangi devrelerde bulunan ampuller yanar? ..................................................................

3. Ampul parlaklığının en fazla olduğu devre hangisidir? .................................................

4. Ampul parlaklığının en az olduğu devre hangisidir? .....................................................

Bağımlı değişkeni, ampul parlaklığı; bağımsız değişkeni ise ampul sayısı olan bir de- ney düzeneği hazırlamak için hangi devreler kullanılmalıdır? ...............................................

Bağımlı değişkeni, ampul parlaklığı; bağımsız değişkeni ise pil sayısı olan bir deney düzeneği hazırlamak için hangi devreler kullanılabilir? .........................................................

1

2

3

+ –

+ –

+ –

4

5

6

+ – + –

+ – + – + –

+ – + –

7

8

9

+ –

+ –

7.

Ünite

Elektrik Devre Elemanları

FEN, MÜHENDİSLİK VE GİRİŞİMCİLİK UYGULAMALARI

Problemin Tanımı: Sokak lambaları gereksiz yere elektrik harcamaktadır.Resimdeki ışık kaynağının akşam olduğunda kendiliğinden yandığını biliyor musunuz? Bu ışık kaynağının çalışmasını sağlayan, hemen altında yer alan ışık sensörüdür.Günümüzde sokak lambaları da bu sensörler yardımı ile açılıp kapanmaktadır. Peki, enerji tasarrufu açısından bu sistemi daha çok tasarruf sağlayacak bir hâle dönüştürebilir miyiz?

Projenin Adı: Işık Sensörlü Düzenekler ile Sokak Lambalarının Parlaklıklarını Kontrol Etme

Projenin Amacı: Şehir aydınlatmasında kullanılan sokak lambalarının parlaklıklarını ihti- yaca göre artırıp azaltarak enerji israfını önlemek

Projenin Uygulanması

Sokak lambaları, gruplar hâlinde sensör devresine bağlanır.

Havanın çok karanlık olduğu zamanlarda sokak lambasının daha parlak yanmasını sağ- layacak bir düzenek kurulur.

Bu düzenek, hava yeteri kadar aydınlık olduğu zaman devreye girerek sokak lambala- rının parlaklığını azaltır.

Projenin Malzeme, Maliyet ve Zaman Açısından Değerlendirilmesi

Projenin gerçekleştirilmesi için gerekli malzemeler kolaylıkla temin edilebilecek malze- melerdir. Bu aşamada sokak lambaları mevcut şekilde çalışıyor durumda olacaktır. Biz bu devreye lambadan geçen akımı azaltacak ve artıracak bir düzenek ilave edeceğiz. Ayrıca lambadan geçen akımı kontrol edecek bir sensör devresi gereklidir. Günümüzdeki sokak aydınlatmalarında sensör kullanılmaktadır. Ama bu sensör sadece devrenin açılıp kapan- masını kontrol etmektedir. Bu proje ile sensörün fonksiyonunu artırmış olacağız.

Elektrik Devre Elemanları 7.

Ünite

Proje kapsamında mutlaka bir maliyet oluşacaktır. Ancak kurulan sistemin bundan son- ra sağlayacağı her bir kuruş tasarruf, bir süre sonra yapılan maliyeti karşılayacaktır. Elektrik tüketiminde sağlanan tasarruf, çevre kirliliğinin azalmasından ülke kaynaklarının verimli kul- lanılmasına hatta ülkemizin millî gelirinin artmasına katkı sağlayacaktır.

Yapılacak değişimler ve kurulacak devreler her bir sokak lambası için ayrı ayrı yapılma- yacağı için çok zaman alacak bir uygulama değildir.

Projede Karşılaşılan Sorunlara Karşı Çözümler Üretelim

Geceleri lambalar çok parlak yanacaktır. Aslında belirli bir saatten sonra sokak lamba- larının çok parlak yanmasına hatta yanmasına gerek yok. Bu durumu bu sistemle nasıl çözebiliriz?

Proje Maketi Aşamasında Gerekli Malzemeler

İlaç kutuları (çok sayıda), mukavva (tam tabaka), tutkal, sensör, led devreleri, pipetler, makas, el feneri

Tasarla ve Sun

Evlerimizde yer alan ilaç kutularından ev maketleri yaparak bunları mukavva üzerine yapıştıralım. Mukavva üzerinde bir yerleşim yeri maketi oluşturalım.

Maketimizin ortasında geniş bir cadde bulunsun. Bu caddenin iki yanına, pipetlerden oluşturacağımız lamba direklerini yerleştirelim.

Her bir direğe bir led gelecek şekilde elektrik devrelerini oluşturalım.

Led devrelerinin yanmasını kontrol edecek sensörü maketimizin uygun bir yerine yer- leştirelim.

El feneri ile sensörün çalışmasını kontrol edelim.

Projenin Değerlendirilmesi: Yapılan çalışmalar öğretmenin vereceği ya da kitap sonunda yer alan proje değerlendirme ölçeği ile değerlendirilir.

Siz de Yapın: Sizler de benzer basamakları takip ederek seçtiğiniz başka bir konu ile ilgili projeler geliştirebilirsiniz. Projelerinizi yıl sonunda düzenleyeceğiniz Bilim Şenliği’nde sergileyiniz.

Ünite

Elektrik Devre Elemanları

ÜNİTE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI

Aşağıdaki cümleleri okuyarak doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.

(…) Basit bir elektrik devresi; pil, ampul, anahtar ve iletken telden oluşur.

(…) Devrenin enerji kaynağı ampuldür.

(…) Elektrik devresinde pil sayısı sabitken ampul sayısı artarsa ampul parlaklığı azalır.

(…) Bir ampullü devrede, anahtar sayısı artarsa ampul parlaklığı artar.

(…) İçine ampul yerleştirilen devre elemanına duy denir.

(…) Devre elemanlarından anahtarın, bir sembolü yoktur.

(…) Sadece devre şemasına bakarak devre kurulamaz.

(…) Devre şeması çizilirken devre elemanlarının sembolleri kullanılır.

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere, verilen sözcüklerden uygun olanı yazı- nız. (Aynı sözcük birden fazla yerde kullanılabilir.)

kontrol edilen değişken

ampul

artırmak

anahtar

sembol

bağımsız değişken

pil

duy

iletken tel

bağımlı değişken

devre şeması

azaltmak

Bir devrede ampulün yanması için gerekli enerjiyi sağlamaktadır.

Tek ampullü bir devrede sadece sayısı artarsa ampul daha parlak

yanar.

Bir elektrik devresini açıp kapatmayı sağlayan devre elemanına ................................

denir.

Bir deneyde, miktarı istenen şekilde değiştirilen değişkene denir.

Bir elektrik devresinde ampul parlaklığını etkileyen faktörler sayısı

ve sayısıdır.

Bir elektrik devresinde ampul parlaklığını için ya pil sayısını artırır

ya da ampul sayısını azaltırız.

Bir elektrik devresinde sabit tutulan değişkene denir.

Bir elektrik devresinin çizimini kolaylaştırmak için kullanılan şekillere denir.

Bir elektrik devresinin sembollerle çizilmiş hâline denir.

Bir elektrik devresinde devre elemanları birbirine ile bağlanır.

Elektrik Devre Elemanları 7.

Ünite

Bir öğrenci aşağıda verilen devre şemalarını kullanarak deney düzenekleri hazır- lamıştır. Öğrencinin verilen amaçlara ulaşabilmesi için boş bırakılan yerleri, uygun şekilde doldurunuz.

K L

I II

M N

III IV

Pil sayısının ampul parlaklığına etkisini araştıran bir öğrenci ve

............................... No.lu devreleri kurarak deney yapmalıdır.

Ampul sayısının ampul parlaklığına etkisini araştıran bir öğrenci ................................

ve No.lu devreleri kurarak deney yapmalıdır.

Ç. Aşağıda verilen devre elemanlarını sembolleri ile eşleştiriniz.

Pil

a.

1. (...)

Anahtar

b.

2. (...)

Ampul

c.

3. (...)

İletken tel

ç.

A

4. (...)

d.

7.

Ünite

Elektrik Devre Elemanları

Aşağıda verilen çoktan seçmeli sorularda doğru seçeneği işaretleyiniz.

Aşağıda verilen elektrik devrelerinin hangisinde ampul yanmaz?

B)

C) D)

Bir öğrenci özdeş ampul ve pillerle aşağıdaki devreleri kurmuştur.

Bu deneyle ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

Pil sayısı, bağımsız değişkendir.

Ampul parlaklığı, bağımlı değişkendir.

Ampul sayısı, bağımsız değişkendir.

Ampul sayısı, kontrol edilen değişkendir.

3.

Yukarıdaki elektrik devresi ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

Devreye aynı şekilde bir pil daha bağlanırsa ampul parlaklığı artar.

Devreye aynı şekilde bir ampul daha bağlanırsa ampul parlaklığı azalır.

Devreden bir ampul çıkarılırsa diğer ampul daha parlak yanar.

Devreden bir pil çıkarılırsa ampulün biri daha parlak yanar.

Elektrik Devre Elemanları 7.

Ünite

Aşağıda verilen devrelerden hangisinde ampul parlaklığı en azdır?

B)

C) D)

Aşağıda, elektrik devresi elemanları ile sembolleri eşleştirilmiştir. Hangi eşleştirme yanlıştır?

Ampul B) Pil

C) Anahtar D) İletken tel

6.

Fen bilimleri öğretmeni, yukarıda verilen devre şemasını tahtaya çizdikten sonra öğ- rencilerine “Çizdiğim devrede, hangi devre elemanlarından kaç tane kullanıldı?” sorusunu sormuştur. Öğretmenin sorduğu soruya aşağıdaki öğrencilerden hangisi doğru cevap ver- miştir?

Yunus: 9 ampul, 3 açık anahtar, 2 pil ve bağlantı kablosu

Ecem: 8 ampul, 4 açık anahtar, 1 pil ve bağlantı kablosu

Emre: 8 ampul, 4 kapalı anahtar ve 1 pil

Sultan: 9 ampul, 4 kapalı anahtar, 2 pil

7.

Ünite

Elektrik Devre Elemanları

7.

Yanda şeması verilen devre, aşağıdakilerden hangisidir?

+ – + – + –

+ – + –

A) B)

+ –

C) D)

8.

Bir öğrenci, ampul sayısının ampul parlaklığını nasıl et- kilediğini öğrenmek istiyor. Bunun için yandaki devreyi ha- zırlıyor.

Öğrencinin amacına ulaşabilmesi için yukarıdaki ile beraber aşağıda verilen devrelerden hangisini kurması gerekir?

A) B)

D)

Elektrik Devre Elemanları 7.

Ünite

EĞLENEREK ÖĞRENELİM

a.

Aşağıda bir yanda devre şemaları, diğer yanda da devre görselleri verilmiştir. Şemanın hangi resme ait olduğunu bularak bunları eşleştiriniz.

1.

b.

+ –

2. + –

3.

4.

+ – + –

c.

ç.

+

–

+

–

d.

PROJE DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ

Projenin Adı: Öğrencinin Adı ve soyadı: Sınıfı:

No.:

GÖZLENECEK ÖĞRENCİ KAZANIMLARI

DERECELER

Zayıf

Kabul Edilebilir

Orta

İyi

Çok İyi

1

2

3

4

5

I. PROJE HAZIRLAMA SÜRECİ

Projenin amacını belirleme

Projeye uygun çalışma planı yapma

İhtiyaçları belirleme

Farklı kaynaklardan bilgi toplama

Projeyi plana göre gerçekleştirme

TOPLAM

II. PROJENİN İÇERİĞİ

Türkçeyi doğru ve düzgün yazma

Bilgilerin doğruluğu

Toplanan bilgilerin analiz edilmesi

Elde edilen bilgilerden çıkarımda bulunma

Toplanan bilgileri düzenleme

Kritik düşünme becerisini gösterme

Yaratıcılık yeteneğini kullanma

TOPLAM

III. SUNU YAPMA

Türkçeyi doğru ve düzgün konuşma

Sorulara cevap verebilme

Konuyu, dinleyicilerin ilgisini çekecek şekilde sunma

Sunuyu, hedefe yönelik materyalle destekleme

Sunuda, akıcı bir dil ve beden dilini kullanma

Verilen sürede sunuyu yapma

Sunum sırasında öz güvene sahip olma

Severek sunu yapma

TOPLAM

GENEL TOPLAM

Ad Soyad İmza

ÖLÇME DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI CEVAP ANAHTARLARI

Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları Cevap Anahtarı

A

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

D

Y

Y

D

D

Y

D

D

D

Y

B

1

büyük

6

Dünya

2

kendi ekseni

7

27 gün

3

küçük

8

aynı

4

yeni ay

9

şişkin ay, hilal

5

ilk dördün

10

kendi ekseni

C

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

C

B

B

C

D

D

D

A

A

C

C

B

EĞLENEREK ÖĞRENELİM

1-4-5-9 4 No.lu çıkış

3-2-6-9 4 No.lu çıkış

Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları Cevap Anahtarı

A

1

2

3

4

5

6

7

8

D

Y

Y

D

D

Y

D

D

B

1

çiçeksiz

5

amip, paramesyum

2

omurgalı

6

hijyen

3

mikroskobik canlılar

7

kök, yaprak

4

küf, parazit

8

sürüngenler

C

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

D

B

B

A

D

A

C

B

A

B

A

F

E

N

B

İ

L

İ

M

L

E

R

İ

D

E

R

S

İ

N

İ

Ç

O

K

S

E

V

İ

Y

O

R

U

M

Ç

Ü

N

K

Ü

H

E

M

Ö

Ğ

R

E

N

İ

Y

O

R

U

M

H

E

M

E

Ğ

L

E

N

İ

Y

O

R

U

M

D E

EĞLENEREK ÖĞRENELİM

C

Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları Cevap Anahtarı

A

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Y

D

Y

D

D

Y

Y

D

Y

D

B

1

yay

5

sürtünme kuvveti

2

maksimum

6

az

3

dinamometre

7

pürüzlü

4

engelleyecek

8

aynı

Artırmak

Azaltmak

Kolaylık

Zorluk

Halıların altına kaydırmaz malzeme konması

✓

✓

Kışın otomobil lastiklerine zincir takılması

✓

✓

Arabanın fren balatalarının yenilenmesi

✓

✓

Arabaya motor yağı konması

✓

✓

Bisiklet zincirlerinin yağlanması

✓

✓

Merdivenlere pürüzlü şerit çekilmesi

✓

✓

Kapı ve menteşelerin yağlanması

✓

✓

Zımpara yaparken zımpara kâğıdının yenilenmesi

✓

✓

Yağlı güreş yapan güreşçilerin yağlanması

✓

✓

Dik yokuşlu yolların tırtıklı bırakılması

✓

✓

Sürat teknelerinin su üstünde gidecek şekilde

yapılması, su içine giren kısmının az olması

✓

✓

Gemilerin ve uçakların uç kısımlarının “v” şeklinde

olması

✓

✓

Yüzücülerin, özel yapılmış mayolar giymesi

✓

✓

Halter kaldıran sporcunun ellerine toz sürmesi

✓

✓

İnşaat eldivenlerinin içinin pürüzlü olması

✓

✓

Ç

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

D

C

C

D

A

C

D

B

C

A

EĞLENEREK ÖĞRENELİM

Sarı sepet: 4 Mavi sepet: 5

Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları Cevap Anahtarı

A

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

D

D

Y

Y

Y

D

D

Y

D

D

B

1

buharlaşma

6

ısı

2

süblimleşme

7

termometre

3

donma noktası

8

genleşme

4

erime noktası

9

büzülme

5

kalori

10

yukarı

C

1

2

3

4

5

6

a, c, e, f

c

b, ç, d

ç, e, f

d

a, b

7

8

9

10

11

12

c, ç, d, e

a, b, f

a

b

b

a

Ç

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

C

B

A

C

D

B

A

D

B

B

EĞLENEREK ÖĞRENELİM

4 No.lu çıkış

Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları Cevap Anahtarı

A

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

D

Y

Y

D

D

D

Y

D

D

D

B

1

doğrusal

6

eşit

2

yarı saydam

7

ışık kaynağı

3

saydam olmayan

8

küçük

4

dağınık

9

yaklaştırırsak

5

düzgün

C

1

2

3

4

5

2,5,9

1,4,6,8

3,7

1,4

6, 8

Ç

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

B

C

A

B

D

B

D

B

C

C

EĞLENEREK ÖĞRENELİM

1

2

3

4

5

ç

d

b

a

e

Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları Cevap Anahtarı

A

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

D

D

Y

Y

D

Y

Y

D

D

D

B

1

azaltan

6

bilinçsiz avlanma

2

deprem

7

volkan

3

panda

8

sel

4

mamut

9

sağlık

5

duyarsız

10

yasalarla

C

1

2

3

4

5

6

7

C

A

B

D

B

C

B

8

9

10

11

12

13

14

D

B

C

D

A

D

C

S

A

Ğ

L

I

K

L

I

B

İ

R

Y

A

Ş

A

M

İ

Ç

İ

N

D

O

Ğ

A

Y

I

K

O

R

U

Y

A

L

I

M

EĞLENEREK ÖĞRENELİM

Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları Cevap Anahtarı

A

1

2

3

4

5

6

7

8

D

Y

D

Y

D

Y

Y

D

B

1

pil

6

artırmak

2

pil

7

kontrol edilen değişken

3

anahtar

8

sembol

4

bağımsız değişken

9

devre şeması

5

pil, ampul

10

iletken tel

C

1

2

III - IV

I - IV

Ç

1

2

3

4

b

c

a

ç

D

1

2

3

4

5

6

7

8

B

C

D

A

D

B

A

C

EĞLENEREK ÖĞRENELİM

1

2

3

4

d

a

b

c

SÖZLÜK

A

astronot : Uzaya giderek araştırma yapan bilim insanı.

B

bakteri : Toprakta, suda, canlılarda bulunan; çürümeye, mayalanmaya veya hastalıklara yol açan tek hücreli canlı.

buharlaşma : Maddelerin ısı alarak sıvı hâlden gaz hâle geçmesi. buz hokeyi : Buzlu zemin üstünde oynanan bir takım oyunu. büzülme : Isı veren maddenin boyutlarında oluşan azalma.

D

dinamometre : Kuvvet ölçen alet.

donma : Maddelerin ısı vererek sıvı hâlden katı hâle geçmesi.

E

evre : Bir olayda birbiri ardınca görülen, bir işte birbiri ardınca beliren, gelişen değişik du- rumların her biri.

evren : Gök varlıklarının bütünü, kâinat, cihan, âlem, kozmos.

erime : Maddelerin ısı alarak katı hâlden sıvı hâle geçmesi.

erozyon : Yer kabuğunu oluşturan kayaçların, başta akarsular olmak üzere türlü dış etmenlerle yıpratılıp yerinden koparılarak eritilmesi veya bir yerden başka bir yere taşınması olayı.

F

fay : Kayaç kütlelerinin bir kırılma düzlemi boyunca yerlerinden kayması.

G

genleşme : Isı alan maddenin boyutlarının artması.

gerilim : Bir iletkenin uçları arasındaki gizil güç farkı.

gezegen : Yıldızların çevresinde dolanan, ondan aldıkları ışığı yansıtan gök cisimlerinin ortak adı.

H

habitat : Canlıların yaşadığı yer.

heyelan : Eğimli arazide, belirli bir kütledeki toprak tabakasının aşırı yağışlar nedeniyle zemini- nin kayması ile birlikte yer değiştirmesi.

I

ışın : Işığın iki nokta arasında izlediği yolu göstermek için kullanılan geometrik şekil.

K

kantar : Kuvvet ölçen aletin halk arasındaki adlandırması.

kaplıca : Sıcak su çıkan yer.

karbonhidrat : Patates, şeker, unlu mamuller gibi besin içeriklerinde yoğun olarak bulunan, vücudun enerji ihtiyacını karşılayan besin grubu.

kaynama : Buharlaşmanın en çok olduğu sıcaklık değeri.

kırağılaşma : Maddelerin ısı vererek gaz hâlden katı hâle geçmesi.

koloni : Birlik durumunda yaşayan aynı türden organizmaların oluşturduğu topluluk.

L

lav : Yer içinden yeryüzüne sıvı olarak çıkmış olan kayaç maddeleri.

loş : Yeterince aydınlık olmayan, yarı karanlık, az ışık alan.

M

mantar : Tek hücreli ve çok hücreli, yararlı ve zararlı çeşitleri bulunan canlı grubu.

metal çifti : Farklı metallerin perçinlenmesi ile oluşan alet.

mikrop : Mikroskopla görülebilen, çürümeye, mayalanmaya ve hastalıklara yol açan bir hücreli canlı.

mineral : Normal sıcaklıkta doğada katı durumda birtakım maddelerle karışık veya birleşik ola- rak bulunan madde.

O

opak : Işığı geçirmeyen.

P

perçinlemek : İki veya daha çok parçayı, karşılıklı bölümlerini birbiri üzerinde ezerek birleştirmek.

periskop : Denizaltılarda, tanklarda, siperlerde kullanılan, gözlemcinin güvenli bir biçimde çev- reyi araştırmasını sağlayan araç.

preparat : Mikroskop altında incelenecek olan lam ve lameli yerleştirilmiş örnek.

pıhtılaşma : Sıvının koyulaşarak yarı katı duruma gelmesi.

R

reyon : Bir mağazanın yalnız bir tür eşya satılan bölümü.

S

saydam : Işığı geçiren. sismolog : Deprem bilimci. sismoloji : Deprem bilimi.

skala : Genellikle ölçü aletlerinde gösterge çizelgesi.

süblimleşme : Maddelerin ısı alarak katı hâlden gaz hâle geçmesi.

Ş

şema : Bir aletin, bir aracın veya bir biçimin ana çizgilerini gösteren çizim.

T

termal : Sıcak kaplıca suyu.

termostat : Bir yer veya nesnenin sıcaklığını kendiliğinden düzenleyen, aynı derecede kalmasını sağlayan cihaz.

U

uzay : Bütün varlıkların içinde bulunduğu sonsuz boşluk.

V

vana : Boru içindeki bir akışkanın akışını durdurmaya veya serbest bırakmaya yarayan alet. vitamin : Besinlerde bulunan, vücutta genellikle yapılmayan, yağda veya suda çözünebilme özelliği olan, eksikliği veya fazlalığı çeşitli hastalıklara yol açan maddelere verilen

genel ad.

volkan : Yanardağ.

Y

yarı saydam : Işığı kısmen geçiren.

yıldız : Kendi kendine ışık üreten ışık kaynağı, gök cismi.

yoğuşma : Maddelerin ısı vererek gaz hâlden sıvı hâle geçmesi.

KAYNAKÇA

Aktümsek, Abdurrahman. Anatomi ve Fizyoloji İnsan Biyolojisi. Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık, 2012.

Aktümsek, Abdurrahman. Genel Zooloji Ders Kitabı. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2010.

Bilim ve Teknik dergileri. Ankara: TÜBİTAK Yayınları. Sayı 500, Temmuz 2009.

Carole, Stott. Ay’a İniş, çev.: Gürsel Tanrıöver. Ankara: TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, 2003.

Colin, Ronan. Bilim Tarihi, çev.: Ekmeleddin İhsanoğlu ve Feza Günergun. Ankara: TÜBİTAK Akademik Dizi, 2003.

Çepel, Necmettin. Ekolojik Sorunlar ve Çözümleri. Ankara: TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, 2003.

Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı(İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara, MEB, 2018.

Giancoli, Douglas C. Fen Bilimciler ve Mühendisler İçin Fizik. çev.: Gülsen Önengüt. Ankara: Akademi Yayıncılık, 2009.

Hindley, Judy ve Colin King. Vücudunuz Nasıl Çalışır?. çev.: Barış Bıçakçı. Ankara: TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, 2004.

İnsan Vücudu. çev.: M. Kestef. Ankara: Tübitak Yayınları, 2011.

Kahya, Esin. Modern Kimyanın Kurucusu Cabir b. Hayyan. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları No:183, 1995.

Sezgin, Fuat. İslâm’da Bilim ve Teknik. çev.: Abdurrahman Aliy. Ankara: TÜBA Yayınları, 2008.

Topdemir, Hüseyin Gazi. “Isaac Newton ve Bilim Devrimi” Ekim 2010.

Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2011.

Ulusal Biyoloji Çeşitlilik Stratejisi ve Eylem Planı, 2007.

Yazım Kılavuzu. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2012.

Volerie, Videou. İnsan Vücudu. Muhteşem Larousse Ansiklopedisi. İstanbul: Mandolin Yayınları, 2008.

Genel Ağ Adresleri

https://ordu.tarimorman.gov.tr/Belgeler/G%C4%B1da%20ve%20Yem/MANTAR%20 ZEH%C4%B0RLENMELER%C4%B0%20VE%20BA%C5%9ELICA%20ZEH%C4%B0RL%C4%B0%20 MANTARLAR.pdf (05.04.2021) sayfa 50

https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/penisilin (05.04.2021) sayfa 43

https://www.ktu.edu.tr/dosyalar/ormankoruma_1e791.pdf (05.04.2021) (saffa 47)

http://www.ncsa-turkey.cevreorman.gov.tr/Upload/Dokumanlar/Guncel%20Belgeler/Biyolojik%20 cesitlilik.pdf (14.05.2017) sayfa 137

https://www.academia.edu/7002077/B%C4%B0YOLOJ%C4%B0K_%C3%87E%C5%9E%C4%B0T L%C4%B0L%C4%B0%C4%9E%C4%B0_%C4%B0ZLEME_VE_DE%C4%9EERLEND%C4%B0RME_ RAPORU_2012 (05.04.2021) sayfa 136

http://deprem.gazi.edu.tr/posts/download?id=43388 (05.04.2021) sayfa 151

http://www.nuhungemisi.gov.tr/DosyaRaporSunum/Belgeler/de09327f-22fa-466d-9f10-b76e7c9d6ccb. pdf (05.04.2021) sayfa 140

http://www.mgm.gov.tr/FILES/genel/afetler/hortum.pdf (05.04.2021) sayfa 2

https://tua.gov.tr/tr/haberler/turkiye-nin-uzay-yolculugu-basliyor sayfa 21

GÖRSEL KAYNAKÇA

www.shutterstock.com (Telif hakkı ödenerek satın alınmıştır.) 29/03/2021

Sayfa

No

Shutterstock

No

Sayfa

No

Shutterstock

No

Sayfa

No

Shutterstock

No

45

257189797

51

163102925

12

497484904

139691590

53

155705984

97420067

46

1057652591

87974110

13

12595807

152945252

56

228337701

14

1272726445

47

64440886

1020045484

1176928606

215766667

57

85754290

15

250729213

170690246

206332501

16

129785939

230219845

58

186301451

1272726445

250679920

254758600

17

56575600

78196291

27318151

19

172748534

1466001845

242361361

506044933

48

114745942

62

115438339

248399542

59537044

1212684640

117349963

171958025

64

95743534

20

93757264

189017198

72

1228964008

26

123353116

72977029

111828890

30

69164035

97696625

74

209011714

31

73914538

150958235

167890085

38

61778728

49

148789349

120169705

63087988

168271130

1519070843

24206422

74301358

75

123988882

119043451

158085548

1519623683

39

92909419

1055277116

76

1441111313

299846063

205465000

116245153

120471064

223522612

78

142415143

40

155054024

148789349

116265958

108584921

168271130

80

88340635

41

85815889

74301358

1226647624

94067311

158085548

113997307

176044952

1055277116

88340635

142224970

205465000

1226647624

43

265967048

223522612

113997307

101099167

51

86547727

81

219456892

9909631

51665794

82

152519489

44

83104339

177051125

86

66467335

188786759

97701032

19123543

37715113

127207583

87

172080557

45

137769830

278246351

88

515796580

106812572

Sayfa

No

Shutterstock

No

Sayfa

No

Shutterstock

No

Sayfa

No

Shutterstock

No

187433024

117

101358247

139

1266258616

94

771234157

171

155963537

271036406

16174018

149079863

143

1355206751

95

202839253

120

183859805

78371653

121240378

132

1436576348

144

601729379

96

64170856

212981176

147

123935905

102

145208857

468722087

77550031

74757952

133

683780140

148

453952204

96195749

648896956

149

780509743

96

64170856

30645721

152

128742788

102

145208857

245396962

156

104304611

74757952

135

73154578

468722087

96195749

79469368

11968399

103

227526556

734754532

157

703952803

103874369

120699538

158

1183493674

104

272128508

136

477942130

289271717

107

1156048711

507735655

166

128750492

1236156130

1475665076

614889215

109

74286334

1746173000

167

24615865

112

1412995154

43260949

204733315

1238206813

137

1732478669

168

204733300

114

158353628

138

1514903708

1180526

193646390

64598887

170

51189298

115

147592583

1057504103

697349935

116

298300271

1329521471

1377982166

334097189

139

1038348913

105840734

418690681

1214132371

178

1180526

543245800

https://evrimagaci.org/public/content_media/e5bf3d14be543571f0757107835502bf.jpg (05.04.2021) sayfa 35

https://golankara.com/wp-content/uploads/2021/01/2-3.jpg (05.04.2021) sayfa 58

http://esenlerkazimkarabekiriho.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/33/735392/resimler/2020_03/1216260 1_06369b4f-1013-4c57-bc7e-7844dc423565.jpg (05.04.2021) sayfa 121

https://ekolojist.net/wp-content/uploads/2018/05/biyocesitlilik-nedir.jpg.webp (05.04.2021) sayfa 162

Yayınevi Arşivi

Sayfa 13, 14, 19, 26, 32, 44, 80, 88, 93, 94, 109, 116, 122, 137, 144, 156, 157, 172.

Yayınevi Çizim Arşivi

Sayfa 14, 20, 23, 24, 25, 26, 30, 31, 45, 46, 59, 61, 71, 74, 77, 78, 86, 91, 104, 106, 108, 109, 110,

111, 119, 120, 123, 124, 151, 154, 155, 156, 170, 174, 176.

http://www.shutterstock.com adlı İnternet sitesinden telif hakkı ödenerek satın alınmıştır. Kitapta kullanılan görsellemeler yayınevi görsel tasarımcısı tarafından çizilmiştir.

Ptsi	Salı	Çarş.	Perş.	Cuma	C.tesi	Paz
				1	2	3
4	5	6	7	8	9	10
11	12	13	14	15	16	17
18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30